Kort lang, groot, klein, harig of helemaal niet. De natuur kent nogal wat oren. Welke zijn er, waar zijn die oren – naast horen – nog meer goed voor en wat horen dieren eigenlijk? In de Roots van september vind je het 9 pagina’s tellende dossier: Oorzaken.
Bij de meeste dieren, zoals deze Kirk dikdik, zitten de oren aan weerszijden van de kop. Zo kunnen ze goed de locatie van het geluid bepalen. Foto: iStock.
Luistervinken, dove kwartels, ezelsoren en oorwurmen. Onze taal kent nogal wat dierenoren-uitspraken. Toch is dit niets vergeleken bij het aantal soorten en maten oren uit de natuur. Even een korte opfris-biologieles: hoe zat het ook alweer? Een zoogdier hoort in stappen: eerst vangt hij/zij het geluid op (vaak via oorschelpen) en dat wordt verzameld in het trommelvlies en brengt de gehoorbeentjes aan het trillen, die laten vervolgens de vloeistof in het slakkenhuis trillen. Die zet de trillingen om in signalen en die gaan via de gehoorzenuw naar de hersenen.
De eerste landdieren ademden zelfs door hun oren. Zweedse onderzoekers bestudeerden een 370 miljoen jaar oud fossiel van een vis en toonden aan hoe een oor ontstond uit een ademhalingsorgaan. Eigenlijk ontstonden oren dus toen vissen langzaam evolueerden tot landdieren; toen veranderden hun kieuwen in oren. Roots verzamelde de meest fascinerende oren en andere oorzaken uit de natuur. Een preview. heb je wel oren naar het complete verhaal. Bestel het septembernummer dan online.
Een rode eekhoorn krijgt in de winter grote oorpluimen. Foto: iStock.
7 grappige weetjes over oren
1 Een gek gezicht
De hoefijzervleermuis heeft letterlijk een gek gezicht: die lijkt op een oor. En dat is precies waar die vorm voor dient. Als de vleermuis ultrasone geluiden maakt, kaatsen die tegen prooien en met de plooien in zijn gezicht vangt hij die geluiden weer op.
2 Fijne oortjes
De wasmot, heeft het gevoeligste gehoor van het hele dierenrijk. Het diertje kan geluidfrequenties opvangen tot wel 300 kilohertz (wij horen tot maar 20 kilohertz). Met zijn supergehoor kan een wasmot hoge tonen van vleermuizen, zijn natuurlijke vijanden, opvangen en met soortgenoten communiceren, terwijl vleermuizen het niet horen.
Foto: iStock
3 zeehond zonder oorschelp
Zeehonden hebben kleine gaatjes, een oorschelp hebben ze niet. Handig, want zo zijn ze gestroomlijnder. Op het land staan de gaatjes open, maar onderwater sluiten ze de boel af met een speciaal klepje. Vooral de lage tonen horen ze tot op kilometers afstand, hoge tonen dragen in water minder ver. Op land horen ze net zo goed als een hond of kat, namelijk vier octaven. Onder water horen ze zeven octaven. Overigens zijn zeehonden zelf onder water meestal stil. Hun prooien vinden ze met hun snorharen.
4 Uilenoortjes
Die oorpluimen van ransuilen en oehoes lijken erop, maar dat zijn geen oren. Let de uil op, dan staan ze recht overeind. De pluimen liggen plat als de uil een uiltje knapt.
5 Krekeloor
De oren van een krekel zitten op een wel heel aparte plek: op de knie.
6 Supergehoor
De meeste vliegen zijn doof, maar het Ormia-vliegje heeft juist een supergehoor en kan een krekel op wel 120 meter afstand lokaliseren. In 1970 ontdekten wetenschappers dit diertje en sindsdien wordt het gebruikt als model voor onderzoek naar gehoorproblemen.
Foto: iStock
7 Wapperende joekels
De Afrikaanse olifant heeft de grootste oren van alle dieren. Die oren beslaan zelfs een zesde deel van zijn lijf en hij kan ze bewegen wanneer hij wil. In verhouding zijn die flappers enorm dun en dit maakt hun oren het grootste afkoelorgaan. Er lopen namelijk talloze bloedvaten doorheen, waarmee hij al wapperend warmte kwijt kan raken.
