De Jan Wolkers Prijs 2014 voor het beste Nederlandse natuurboek is gewonnen door stadsbioloog Remco Daalder. Karina Wolkers overhandigde hem 5.000 euro omdat hij het mooie boek De Gierzwaluw schreef. Dat is trouwens een behoorlijk bedrag voor een ‘wedstrijd’ die wordt gespeeld in de onderste regionen van de boekenkast. Ter vergelijking: de NS-publieksprijs 2013 leverde de winnaar (Michel van Egmond) voor zijn boek GIJP 7.500 euro op. Maar voor de NS-publieksprijs strijden louter boeken mee waar boekverkopers van dromen: bestsellers.
Natuurboeken zijn geen bestsellers die overal in het spotlicht staan, het zijn huismussen. Bekijk de wekelijkse CPNB-lijst van de 60 bestverkochte boeken maar eens: geen natuurboek te bekennen. Toevallig staat nu wel Het raadsel van alles wat leeft op nummer 8, een kinderboek dat de Gouden Griffel won en beslist een potentiele winnaar voor de Jan Wolkers Prijs 2015. Dit jaar stond ook Bibi’s doodgewone dierenboek van Bibi Dumon Tak en Fleur van der Weel op de shortlist van de Wolkersprijs. Dat boek had zeker gewonnen als niet vorig jaar al een kinderboek (Spinder) de prijs kreeg. Natuur is voor dromers en kinderen, dat blijkt maar weer.
Een bestseller is vergelijkbaar met de roodborst. Die vindt iedereen leuk. Natuurlijk is het verleidelijk om met zijn allen te juichen voor hetzelfde vogeltje, boekje of doelpunt, maar soms moet je even de modder in en zoeken in de schaduw van de roem. De mooiste wedstrijden worden nog altijd gespeeld op de achterafveldjes, meestal op een gure oktobermaandagavond. Het mooiste blijft vaak onopgemerkt. Ongezien. Ongelezen.
De gierzwaluw is zo’n maandagavondwedstrijd. De cover van het boek – wit met een paar gierzwaluwen – is niet bepaald een wervend affiche. Maar als je het boek eenmaal leest, ik deed dat deze zomer ’s avonds in bed, dan verandert je wereld in een gierzwaluwenwereld. Daalder strooit ook achteloos met mooie zinnen, voor mij een reden om door te blijven te lezen. ‘Wij leven te langzaam om gierzwaluwen te kunnen begrijpen’, is zo’n zin. Ik weet nog dat ik die regel las en even naar adem moest happen. Ik keek uit het raam naar buiten. Verdomd. Gierzwaluwen. Pijlsnelle sikkels in de lucht. Vanaf die dag was het onmogelijk ze niet te zien.
Dat Confucius in een ver verleden ooit beweerde dat ‘Het beter is beter een mijl te reizen dan duizend boeken te lezen’ durf ik te weerspreken. Vroeger was dat wellicht zo, dan zag je nog eens een kiekendief of een das op het wandelpad. Wil je in 2014 natuur beleven, blijf dan thuis en lees duizend natuurboeken. Begin met De Gierzwaluw en daarna Bibi’s doodgewone dierenboek.
Zoals ik al zei, natuur is voor dromers en kinderen.
