Sinds zijn vestiging in Nederland in 2006 heeft de zeearend zijn leefgebied flink uitgebreid. Dit jaar kropen er maar liefst 14 jongen uit het ei. De in 2018 opgerichte Werkgroep Zeearend Nederland (WZN) volgt ze op de voet. Dit voorjaar zijn vier jonge zeearenden uitgerust met gps-loggers, en de gezenderde reuzen vliegen uit. Ze zijn te volgen voor iedereen!
Dirk van Straalen, voorzitter van de Werkgroep Zeearend Nederland, zit nog uit te hijgen, zoveel media heeft hij aan de lijn gehad toen het nieuws bekend werd dat er vier jonge zeearenden zijn gezenderd. “Dat we de vogels ringen, is al langer bekend. Maar het zenderen is natuurlijk nieuws. Want hoe doe je dat? En heeft zo’n jonge vogel daar dan geen last van? Dat zijn natuurlijk logische vragen.”
Een van de jonge vogels is geringd. Ze worden door een professionele klimmer uit het nest gehaald en er weer ingezet. Foto Thomas van der Es
Twaalf broeders
In de jaren na het eerste broedgeval in de Oostvaardersplassen in 2006 heeft de zeearend zich in verschillende delen van de Hollandse Delta, het IJsselmeergebied, Noord-Nederland en recent in Noord-Holland gevestigd. Dit jaar kwamen 12 paren zeearenden tot broeden. Waar dat kan, worden bij een aantal van die nesten de jongen door leden van de werkgroep geringd met een ring waarvan de individuele code op afstand is af te lezen.
“Het ringen levert veel kennis op omdat de ringen door vogelaars worden afgelezen”, vertelt Dirk van Straalen. “De afgelopen jaren kregen we daardoor een beeld waar de in Nederland geboren jongen naar toe gaan en konden we bijvoorbeeld vaststellen dat een deel van de jongen nu in andere gebieden broedt. En we zagen dat een zeearend uit de Biesbosch, die in 2016 vergiftigd werd gevonden, herstelde in de opvang en jaren later een nest heeft gebouwd in het Krammer-Volkerak.”
Zorgvuldige beheerkeuzes
Veel minder is bekend over de manier waarop zeearenden hun puberjaren doorbrengen. Hoe en waar vinden ze een nieuw leefgebied? Welke risico’s lopen ze onderweg? De periode vanaf uitvliegen als jong tot het bouwen van een eigen nest duurt minstens drie, maar vaker vijf of meer jaar. In deze periode moeten de jonge vogels zien te overleven. Hiervoor moeten er plekken beschikbaar zijn die naast goed bereikbaar voedsel ook rustig en veilig zijn.
Betrokken organisaties als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de diverse beherende Landschappen hebben behoefte aan meer informatie over de vliegbewegingen van zeearenden, gevaren en verstoringsbronnen. Thomas van der Es, boswachter ecologie in de Biesbosch, waar meerdere paren zeearend verblijven: “We weten nog te weinig over de leefwijze van jonge en volwassen vogels buiten de broedtijd is nog onvoldoende. De kennis die het zenderen zal opleveren, helpt om zorgvuldige keuzes te kunnen maken als natuurbeheerder. Rust is namelijk enorm belangrijk voor dit icoon van grote natte natuurgebieden.”
Zeearend met zender op de rug. Zo’n logger weegt slechts 50 gram en laadt zichzelf op. Foto Pepijn Calle
Gezenderde reuzen vliegen uit
Om antwoord op al die vragen te krijgen hebben vier jonge zeearenden onlangs een gps-logger gekregen. Dit gebeurt in samenwerking met Sovon Vogelonderzoek Nederland en Wageningen Environmental Research. “Zo’n logger bevat een zonnecel en een 3G internetverbinding waarmee de posities van de vogels naar de onderzoekers worden gestuurd”, legt Dirk van Straalen uit. “Met de loggers kan de werkgroep de dieren komende jaren gaan volgen, van de eerste vlieglessen tot de omzwervingen op zoek naar nieuw leefgebied. De afgelegde routes zijn vanaf het uitvliegen voor het publiek te volgen op de website van de werkgroep. Maandelijks zal een kort overzicht worden gegeven met het laatste nieuws over de dieren. Door het analyseren van de vlieghoogtes wordt duidelijk waar en wanneer de vogels op de hoogte van windmolenrotors vliegen, en dus waar de risico’s op een aanvaring groot zijn. Ook onderzoeken we het ontwijkingsgedrag van de arenden ten opzichte van de rotors. We zijn met zijn allen zeer benieuwd naar de uitkomsten. En het mooie is dus dat iedereen de vogels zelf kan volgen.”
Volg de vliegende deur
De gelogde vogels zijn hier de komende jaren te volgen. Meldingen van geringde vogels zijn ook welkom. Tot en met dit jaar werden de vogels geringd met de letters AV, AY of WN plus cijfers. Vanaf vorig jaar alleen de letters WN en twee cijfers. Alle meldingen maar vooral ook foto’s van geringde zeearenden zijn welkom via [email protected].
Dit artikel staat in het najaarsnummer van Roots Vogelmagazine. Daar staan nog veel meer leuke artikelen over vogels in. Je kunt dit nummer hier bestellen.
De Werkgroep Zeearend geeft volgende week een lezing over dit zenderproject op het Roots Vogelfestival. Kom je ook?
