DOOR: RENÉ ALBLAS
Hier in de Vogezen ligt nog steeds een flinke laag sneeuw. En dat maakt mijn dagelijkse wandelingen tot een soort sprookjestocht waarbij ik regelmatig wild tegenkom. De witte omgeving zorgt ervoor dat reeën, wilde zwijnen en vossen nu veel sneller opvallen.
Zo kwam ik vorige week het bos uitlopen en zag ik op een besneeuwd weiland een vos zijn kenmerkende duikval maken. Hij had blijkbaar in de gaten dat er iets (een muis?) onder de sneeuw zat en dook met zijn neus omlaag de sneeuw in, om de potentiële prooi te vangen.
Gelukkig had ik mijn honden aan de lijn en kon ik het schouwspel rustig van een afstandje bekijken. Meerdere malen nam de vos een duik en toen was de pret weer over. Het dier nam plaats in het zonnetje en ging mij en de honden eens rustig zitten bekijken.
Best gek eigenlijk, want vossen zijn behoorlijk schuw en slaan meestal op de vlucht bij het zien van een mens of een hond. Toen zag ik dat de vos er ook over twijfelde. Hij begon enorm te gapen. Het dier vertoonde zogenaamd ‘overspronggedrag’. Zal ik nou blijven? Of zal ik wegrennen? De vos kon niet kiezen en ging uit deze onzekerheid over tot gapen.
Een prachtig gezicht en ik besefte weer eens hoe dicht de hond bij de vos staat. Want dat gaapgdrag zie ik dagelijks bij mijn honden. Als ze samen aan het ravotten zijn buiten en ik roep ze wordt het eerst een paar seconden stil en vervolgens zie ik een flinke gaap bij ze opkomen. Zullen we nou naar binnen gaan of stiekem nog even doorravotten? Overspronggedrag.
Mensen kunnen in geval van twijfel ook dit soort gedrag vertonen. Als je het even niet meer weet kun je ineens enorm aan je haar gaan friemelen, in je oor gaan peuteren of (ook) gaan gapen.
Het fenomeen overspronggedrag is in de vorige eeuw ontdekt door de Nederlandse wetenschapper Adriaan Kortlandt.
Deze eigenwijze gedragsonderzoeker was de eerste die een duidelijke link zag tussen dierengedrag en menselijk gedrag. Tijdens zijn leven (hij stierf in 2009) kreeg hij weinig waardering. Maar meer en meer blijken zijn theorieën toch te kloppen.
De theorie van het overspronggedrag wordt inmiddels breed geaccepteerd. Eigenlijk kun je het ook de ‘pas-op-de-plaats-theorie’ noemen. Want het geeft het dier of de mens even de tijd om alsnog een keuze te maken. Zo besloot de vos er uiteindelijk toch maar vandoor te gaan en komen mijn honden na een paar seconden alsnog kwispelend op mij afgerend.
