DOOR: PAUL BÖHRE
Vanaf half maart ga ik er weer voor: staan mijn oren continue open voor de eerste zingende tjiftjaf. Onder vogelaars ieder jaar weer de ultieme uitdaging: wie vindt de eerste dit jaar. Op een veel belovende mooie dag in maart fiets ik steevast een rondje langs plekken waar ik hem kan verwachten. Omdat dit mijn eerst voorjaar is in onze nieuwe woonplaats Schoorl, nog wat onwennig. Wat zou de beste plek zijn? Ik rij kriskras door parkjes, langs groenstroken in de polder en een stukje door de duinen met hoge bomen. De oren gespitst op ieder nieuw geluidje. Tevergeefs dit keer.
Op donderdag hoor ik hem dan toch ineens, nota bene terwijl ik op de fiets zit naar het dorp om boodschappen te doen. Het overbekende, eindeloze herhaalde ‘tjif-tjaf-tjif-tjaf’, op twee toonhoogten. Eenmaal dichterbij gekomen zoek in de boomtoppen af, naar dit vrij kleine zangvogeltje, want ik wil die eerste altijd even zien. Een soort bijgeloof: vind ik hem, dan komt het dit jaar allemaal wel goed. Gelukkig krijg ik hem al snel in beeld tussen de nog kale takken: gedrongen postuur, overwegend bruine bovendelen met een groenige zweem, van onderen witgrijs, donkere pootjes en snavel. Onrustig fladdert hij tussen de takken door, waarbij hij af en toe stilstaat in de lucht (‘bidt’) om zo insecten te vangen. Vlak voordat hij opnieuw zingt hoor ik enkele snorrende tonen, ‘brrrrr brrrrr’, een extra geluidje dat ze vooral in het vroege voorjaar laten horen.
De tjiftjaf is met zo’n 600.000 paar in Nederland een van de algemeenste broedvogels. Ze bouwen hun nest in een dichte vegetatie op de grond of vlak er boven. Zijn eigenlijk vrijwel overal op plekken met bomen of struiken staan met een weelderige ondergroei wel te vinden. In het voor- en najaar zijn ze nog algemener, omdat dan ook de tjiffen uit de landen om ons heen doortrekken.
De Nederlandse broedvogels overwinteren op het Iberisch Schiereiland en in Noord-Afrika. Vanaf begin maart keren de eerste exemplaren alweer terug. Het zijn dan ook de eerste zangvogels die uit hun winterkwartier terugkeren. De eerste tjiftjaf kan weer op de jaarlijst gezet worden. En, het voorjaar is begonnen. Heerlijk!
Tip
De meeste tjiftjaffen arriveren met zuidenwind in de rug. Komend weekend wordt het zuidenwind en ook nog eens rond de 15 graden Celsius. Wedden dat je ze zondag overal kunt horen?!
Een roepende tjiftjaf roept net als de koekoek zijn eigen naam: [youtube https://www.youtube.com/watch?v=bzBtJaZAw-w]