Komt de eland ook naar Nederland?

Sceptici meenden decennia geleden nog dat Nederland te klein is voor ‘grote’ dieren. Inmiddels broeden kraanvogels en zeearenden in veel provincies, lopen er misschien wel tientallen wolven rond en zijn de eerste goudjakhalzen opgedoken. Komt de eland ook naar Nederland?

In 2004 tekende Jeroen Helmer, drijvende kracht achter de Stichting Ark Natuurontwikkeling en natuurtekenaar, een kaart als toekomstbeeld van de aaneengesloten natuur van de Maasduinen via het Rijk van Nijmegen en de Veluwe, tot en met de Oostvaardersplassen. Helmer: “Ik tekende niet alleen de dieren dier er al voorkwamen, maar ook diverse diersoorten waarvan ik hoopte dat ze er ooit zouden komen. Nu, zeventien jaar later, leeft twee derde van de dieren die ik toen in mijn kaart tekende in de Nederlandse natuur. Zo bizar hard kan het gaan. Wij denken als Nederland te vaak veel te klein. Wij hebben wel degelijk geschikte gebieden die grote dieren moeiteloos kunnen herbergen.”

Eland in mogelijk zijn toekomstig biotoop: de Vechtplassen. Illustratie: Jeroen Helmer

Paradepaard

“Neem de zeearend. Kenners achtten het in 2004 nog onmogelijk dat zo’n enorme vogel hier daadwerkelijk uit eigen beweging zou gaan broeden. Er waren serieuze plannen voor herintroductie, totdat twee vogels zonder enige hulp van buitenaf hun eerste nest bouwden in de Oostvaardersplassen. Inmiddels zijn er twintig zeearendparen in Nederland die tot nu 120 jongen hebben grootgebracht. Maar er zijn veel meer voorbeelden: de grote zilverreiger, de oehoe, de slechtvalk, de wilde kat en de kraanvogel: allemaal soorten die definitief tot de Nederlandse natuur mogen worden gerekend. Bekroond met de definitieve vestiging van het ‘paradepaard’ van de nieuwe dieren, de wolf.”

Uitgestorven

Ark Natuurontwikkeling zet zich in voor de terugkeer van ‘wilde dieren’ in Nederland en onderzoekt of er mogelijkheden zijn om dieren die hier ooit voorkwamen, terug te brengen binnen de landsgrenzen. Zo verscheen in 2010 een rapport over de mogelijkheden tot herintroductie van de eland, een dier dat hier tot in de middeleeuwen nog voorkwam. Helmer: “Door de jacht is de eland in grote delen van Europa verdwenen. Gelukkig zijn ze bijvoorbeeld in Scandinavië teruggekeerd. Mensen die geregeld in Zweden of Finland komen weten dat: daar zie je de elanden met een beetje geluk in de schemer tevoorschijn komen. De meeste mensen weten niet dat ze hier vroeger ook voorkwamen, gevonden botresten en jachtakten uit vroeger tijden bewijzen het.”

Een eland krijgt meestal 1 jong; dit is een foto van een zeldzame eland tweeling in Zweden. Foto Paul Bohre

Komt de eland ook naar Nederland?

De eland leeft vooral van bladeren en houtachtige gewassen. Met behulp van hun lange poten, grote lichaam en enorme kop bereiken ze een hoogte tot wel 2,30 meter reiken. Ze worden daarom ook wel de giraf van Europa genoemd. Zwemmen kunnen ze als de beste, en hun grote platvoeten zijn uitstekend geschikt om in moerassige gebieden rond te zwerven. Helmer: “Ze zijn daarom heel geschikt om wilgen in een moeras kort te houden, iets wat andere dieren niet kunnen. Een mogelijk probleem is alleen dat elanden en het verkeer niet goed samengaan, omdat de dieren bij gevaar verstijven. En op een aanrijding met een eland zit natuurlijk niemand zit te wachten. Maar ook daar zijn oplossingen voor te bedenken: dat hoeft niet eens een omheining te zijn, maar bijvoorbeeld een steile helling in een sloot waar ze onmogelijk uit kunnen klimmen. Het zou toch echt te gek zijn als we in een Nederlands gebied in elk geval een paar elanden zouden kunnen herintroduceren. Wie wil er nu niet een eland van dichtbij zien, zonder daarvoor naar Scandinavië af te hoeven reizen. Wij van Ark blijven ervan dromen. Nederland is stiekem wel degelijk klaar voor de eland.”

Elanden onderweg

De eland is in Oost-Duitsland vanaf 2017 succesvol uit zichzelf teruggekeerd. Enkele tientallen dieren, afkomstig uit Rusland, trekken rond tussen de naaldbossen in Oost-Duitsland en Polen. Elanden kunnen 40 tot 100 kilometer afleggen gedurende een trektocht en achthonderd kilometer paar jaar lopen. Dat zou theoretisch gezien betekenen dat deze herten binnen een jaar in Nederland zouden kunnen zijn.

Nu al elanden zien in Nederland? In Natuurpark Lelystad leven drie elanden.

Wist je dat de wisent, een andere gigant, ook in Nederland te bewonderen is?

Foto header: iStock