Dat mieren ijverig, ijzersterk en slim zijn was al bekend. Zo bleek in 2020 nog dat ze beschikken over een sterk staaltje ontsnappingskunst. Nu kan daar een bijzondere vaardigheid aan worden toegevoegd, in het voordeel van bomen: een bepaalde mierensoort repareert wonden aan bomen.
Ontdekking tijdens een lockdown – door scholieren
De toevallige ontdekking van dit mieren-foefje werd gedaan door middelbare scholieren. Om precies te zijn tijdens de eerste golf van Covid in Panama Stad, zo is te lezen in het blog Smithsonian Voices van het Smithsonian Tropical Research Institute. Tijdens een uitje schoot een van hen met een katapult een kleien bal dwars door de stam van een Cecropia: een snelgroeiende tropische boomsoort die groeit in Zuid- en Midden-Amerika. De volgende ochtend bleek het gat tot hun verbazing te zijn gedicht.
Cecropia – niet zomaar een boom
De Cecropia, ook wel trompetboom genoemd, heeft een bijzondere relatie met mieren, zo wordt toegelicht op botanischetuinen.nl. Zijn stammen en bladstengels scheiden via gespecialiseerde klieren vet- en koolhydraathoudende mierenhapjes uit. En daar smullen die mieren maar wat graag van. Ze profiteren ook op een andere manier van die bomen: omdat die hol zijn van binnen, zijn ze perfect om nesten in te maken. Om hun voedselleverancier en huisbaas te beschermen verjagen de mieren op hun beurt weer herbivoren die de blaadjes van de boom willen opeten. Een fijne symbiose tussen deze bomen en mieren, kortom.
Een nest van Azteca mieren in Soberania National Park, Panama | Foto: Katja Schulz uit Washington, D. C. (USA) via Wikimedia Commons, CC BY 2.0
Bewijs middels wetenschappelijk onderzoek
Hun opmerkelijke bevinding zette de scholieren aan tot (wetenschappelijke) actie, in de vorm van bijdragen aan onderzoek van de Amerikaanse entomoloog William Wcislo, van het Smithsonian Tropical Research Institute. Ze boorden gaten van zo’n 6,4 mm in 22 bomen, precies in het stuk stam tussen twee vertakkingen, de internode, tot maximaal twee meter hoogte van de grond. Direct na het boren, en na 2,5 en 24 uur, maakten ze foto’s van de gaten.
Nadat de gaten waren geboord gingen de mieren (Azteca alfari) driftig aan de slag om het gat te dichten, zowel van buitenaf als van binnenuit. Daarbij gebruikten ze pulp, bestaande uit kleine stukjes bladeren en sap. Dat deden ze in rap tempo: na 2,5 uur hadden ze een gat al met zo’n 5mm verkleind, na 24 uur hadden ze de diameter verkleind tot deze nog maar zo’n 4 mm was, of hadden ze ‘m zelfs helemaal gedicht. Dat gold overigens níet voor alle bomen – wellicht stonden de andere gaten pas later op het reparatieschema. Mogelijke reden van de spoedreparaties: het beschermen van jonge mieren tegen roofdieren of weersomstandigheden, zoals een hoge luchtvochtigheid.
Een Azteca alfari mier | Foto April Nobile / © AntWeb.org / via Wikimedia Commons, CC BY 4.0
BRONNEN: JOURNAL OF HYMENOPTERA RESEARCH | BBC
FOTO’S: WIKIMEDIA COMMONS | ISTOCK (BEELD BOVENAAN)
Meer lezen
- Hier kun je het volledige (Engelstalige) wetenschappelijke artikel in Journal of Hymenoptera Research lezen.
- ‘Freeze, fight, or flight’ oftewel bevriezen, vechten of vluchten. Dat zijn de tactieken van dieren bij gevaar. Welke tactiek een dier vooral hanteert verschilt per soort. Mieren kunnen bevriezen en een flink robbertje vechten – ook met elkaar. Maar minstens zo goed zijn ze in ontsnappen, door zichzelf te katapulteren bijvoorbeeld. En, naar nu blijkt: mieren rollen weg door zich op te vouwen tot héle kleine balletjes.
