Langs de Noorse kust verzamelen zich elk jaar miljoenen haringen om te paaien. Een buitenkans voor de dieren die deze smakelijke vissen op hun menu hebben staan. Bultrugwalvissen hebben er een reis van vele duizenden kilometers voor over en ook orka’s laten zich de overdaad goed smaken. Natuurfotograaf Espen Bergersen observeerde de tafelmanieren van de twee walvisfamilies en maakte spectaculaire video’s.
De Noorse fjorden ten noorden van Tromsø behoren tot de beste plekken ter wereld om walvissen te zien. Zeker in de winter kolkt de zee tussen de kusteilanden Kvaløya en Andøya van de activiteiten van orka’s en bultruggen, plus hier en daar nog een vinvis. De zeereuzen zijn afgekomen op de miljoenen haringen die in deze koude zeeën paaien; de watertemperatuur is er met 3 graden Celsius ideaal voor, want haringen hebben temperaturen van beneden de 6 graden nodig om zich succesvol te kunnen voortplanten.
Perfecte prooi
Tot zo’n 20 jaar geleden lag het paaigebied van de haringen zuidelijker dan nu; sindsdien verschuift het jaarlijks steeds een beetje verder naar het noorden – en het gebied waar je walvissen kunt zien dus ook. Waarom de haringen noordwaarts trekken is niet helemaal zeker, maar wetenschappers vermoeden dat de opwarming van de aarde en de stijgende zeewatertemperaturen de vissen naar koudere wateren drijven. Zeker is dat het huidige paaigebied zo’n 300 kilometer noordelijker ligt dan het vorige, dat bij Vestfjorden lag.
Tegelijk veranderde er nog iets voor de haringen: werden ze vroeger alleen door orka’s bejaagd, nu komen ook de bultruggen een hapje mee-eten. Zij maken elke winter een reis van duizenden kilometers over de Atlantische Oceaan om op te vetten voordat ze op reis gaan naar de wateren rond de evenaar, waar ze paren. En daarvoor zijn haringen de perfecte prooi; ze zijn gemakkelijk te bejagen, er zijn er miljoenen van en elke vis bevat een maximum aan calorieën.
Luchtbellen en drijfjacht
Beide groepen walvissen houden er fascinerende jachttechnieken op na. De bultruggen vormen een team, duiken tegelijk onderwater en vangen een deel van de enorme scholen haring in een net van luchtbellen, waardoor de haringen naar de oppervlakte worden gedwongen. Dan zwemmen de bultruggen allemaal naar de oppervlakte en hoeven de haringen met hun geopende muilen alleen nog maar op te scheppen.
De orka’s pakken het anders aan. Deze rovers gaan te werk als herdershonden die een kudde schapen opdrijven; ze isoleren een deel van de haringschool en drijven de vissen omhoog naar het wateroppervlak. Daar kunnen de haringen niets anders doen dan in paniek uit het water springen. Een van de orka’s gebruikt vervolgens een felle staartzwaai in het water. Daardoor raken tientallen haringen verdoofd – soms doodt de drukgolf ze zelfs – waarna de orka’s kunnen toehappen.
Lees verder
Wil je meer weten over de jacht van deze handige haringvissers? In het dubbeldikke december- en januarinummer van Roots staat de complete reportage. Je bestelt het nummer hier eenvoudig online.
Foto’s en video’s: Espen Bergersen / Nature Picture Library
