De boomvalk is een van onze sierlijkste roofvogels. Je herkent hem aan zijn sikkelvormige vleugels en witte wangen die sterk afsteken tegen de rest van zijn overwegend donkere verenkleed. En de opvallend bruinrode broek en lange staart. De acrobatische boomvalk bidt niet, zoals een torenvalk, maar is vooral een ‘luchtjager’.

Al in de tachtiger jaren kon ik uren naar ze kijken, als ze op insecten aan het jagen waren boven de Amsterdamse Waterleidingduinen. Op plekken waar ze hun prooien plukten, meestal een omgevallen grove den, raapte ik regelmatig veren op van mussen, spreeuwen, zelfs grasparkieten en gierzwaluwen. De boomvalk is zo snel in de lucht, dat hij zelfs wel eens een gierzwaluw pakt, vooral de nog ietwat onhandige jonge vogels.

Een jonge boomvalk heeft beige wangen en geen rode broek. Foto iStock.

Acrobatische boomvalk

Ik moet hier direct aan terugdenken, als ik op een zwoele zomernamiddag op het Otterlose Zand een paar jonge boomvalken zie proefvliegen. Ze zijn blijkbaar net aan het oefenen, want ze flappen nog ietwat hulpeloos rond boven de boomkruinen. Pa en ma hangen er vlak boven. Bezorgd houden ze hun kroost in de gaten, want zo hulpeloos als ze nu nog zijn, vormen ze een gemakkelijke prooi voor de havik, die tegenwoordig niet zelden een jonge boomvalk op het menu heeft staan. Met het uur worden ze behendiger, machtig mooi om te zien. Binnenkort jagen ze net zo acrobatisch als hun ouders in vlucht op libellen en andere insecten, die ze al vliegend ontdoen van de vleugels, en dan oppeuzelen.

Vooral boven open landschappen met veel bosjes maak je in juli en augustus kans op jagende boomvalken. Foto Paul Böhre

Adembenemend mooi

Jammer genoeg gaat het niet goed met de boomvalkenstand. Het aantal broedparen is sterk gedaald van enkele duizenden tot zelfs onder de 700 paar. In Drenthe, ooit een bolwerk, zie je ze vrijwel niet meer. Door het ontbreken van oude kraaiennesten, waarin ze graag nestelen, het verdwijnen van favoriete prooidieren als huismus en zwaluwen, en de altijd loerende havik. Maar wie goed oplet, ziet ze de komende tijd misschien op fraaie zomeravonden in open landschappen jagen op libellen en andere vliegende insecten of zwaluwen. Soms zelfs boven de stad. Een adembenemend mooi gezicht.

Illustratie van de boomvalk uit het Roots boek over Roofvogels en uilen van Noordwest-Europa van Joris De Raedt.

De foto in de kop is van Klaas de Jong.

Veel meer over de boomvalk, en alle andere roofvogel en uilensoorten lees je in het Roots boek Roofvogels en uilen in Noordwest-Europa.

Meer illustraties van Joris De Raedt.

Vind je vogels kijken leuk, bestel dan het laatste Roots Vogelmagazine. Tijdelijk nog zonder verzendkosten als je ‘GRATIS’ invult bij de kortingscode. Het nieuwe nummer verschijnt op 18 augustus. Hou de webshop in de gaten.

Filmpje van een op libellen jagende boomvalk boven de Loenermark op de Veluwe.