Vanaf 1 januari speurt Roots redacteur Paul Böhre altijd naar de eerste vogelsoorten in het nieuwe jaar. Hij houdt hiervan een ‘jaarlijst’ bij. Zo gaat hij dan steevast in de Schoorlse Duinen op zoek naar de eerste kuifmees van het jaar.
Het is een extreem winderig en fris de laatste dagen. Met gevoeltemperaturen van 3 graden of minder. Vooral hier in Schoorl, aan de kust, waait het al een paar dagen flink. Terwijl ik de duinen van Schoorl inloop, vergaap ik me aan de vele soorten mossen en korstmossen die juist nu in de wintermaanden floreren. Zeker ook nu het zo vaak regent! Maar geniet ook van het frisgroene buntgras, de winterheide en geurende dennen. De wind beweegt de duizenden boomkruinen flink door elkaar. Afgevallen takken kraken onder mijn voeten, verder hoor ik helemaal niets.
Op zoek naar de eerste kuifmees
In dit uitgestrekte natuurgebied heerst nog absolute stilte, zeker zo vroeg op de ochtend. Wel hoor ik af en toe een heel zacht en apart roepje klinken uit een groepje vliegdennen vlak voor me. Een bibberende volle triller ‘birr-birr-briet’, alsof het vogeltje het koud heeft. Niets is minder waar. Het is de onmiskenbare roep van de kuifmees, een vrij algemene broedvogel van naaldbossen op de hogere zandgronden en de duinen. Toch is hij bijzonder: het is de enige mezensoort die niet buiten Europa broedt. Voorzichtig sluip ik richting de dennen en speur met mijn verrekijker de dennentakken af, want daar is deze mezensoort doorgaans te vinden. Kuifmezen vormen in de winter kleine groepjes, die actief en superbeweeglijk de toppen van de bomen afstropen op insecten en spinnetjes.
Parmantige kuif
Deze kuifmees bezoekt in tegenstelling tot de kool- en pimpelmees minder vaak voedertafels. Om ze te zien moet je dus vooral zelf op pad. Met enig geduld krijg ik er een in beeld. Wat zijn het toch ongelooflijk mooie beestjes. Het opvallende zwart-witte kuifje steekt scherp af tegen zijn juist beige witte buik en lichtbruine bovendelen. Als hij me ziet, zet hij parmantig zijn kuifje op, alsof deze kuifmees dit extraatje nog even expliciet wil showen. Een paar seconde later is hij alweer uit beeld verdwenen. En vliegen ze een voor een over naar de top van een andere den. De vogels zijn gevlogen, maar voor mij is de soort van de dag alweer binnen! Een van de eerste dit jaar. Vanaf vandaag start ik weer met een geheel blanco lijst! Een heerlijk gevoel: wat komt er weer allemaal op te staan dit jaar. 2024 was, met voor mij persoonlijk meer dan 272 soorten, het vogelrijkste jaar ooit. Op naar 2025!
Kijktips kuifmees
Omdat kuifmezen bijzonder honkvast zijn, is het niet bijzonder moeilijk om ze te vinden. Als je maar weet waar je moet zoeken naar een kuifmees. Wandel door een naaldbos, sta af en toe stil en luister dan goed of je hun kenmerkende roep hoort. Zoek ze vervolgens op. Ze laten hun roep namelijk om de zoveel tijd horen. Goede plekken waar je een grote kans maakt: de Schoorlse Duinen, Amsterdamse Waterleiding Duinen, Utrechts Heuvelrug, Veluwe, Drenthe en Zuidoost-Brabant.
Foto bovenaan: Niels Kooyman
Wist je dat er in Nederland en België negen soorten mezen voorkomen?
Luister hier naar deze superleuke Roots podcast Notenkrakers over (het geluid van) de kuifmees
Vind je vogels kijken leuk, bestel dan eens het Roots Vogelmagazine!
