Sinds evolutiebioloog Astrid Groot onderzoek deed naar de seksferomonen van insecten, is ze in de ban van geuren. ‘In de natuur spelen geuren een niet te onderschatten rol. Ook voor ons.’
In het bos op een paar kilometer van het middelpunt van Nederland snuift Astrid Groot de geur van de omgeving op. Bloeiende robinia, een vleug dennengeur, een beetje aarde. Wat waarschijnlijk minder subtiel aanwezig is, vertelt ze, is onze eigen geur. “Door het bos in te stappen veranderen we het ‘geurlandschap’. Onze geur wordt dus zeker weten opgemerkt. Hoe dat precies gaat, is moeilijk te zeggen. Elk dier heeft zijn eigen geurreceptoren, waardoor het bepaalde geuren wel en andere niet kan ruiken. Ik denk dat het voornamelijk de melkzuurbacteriën die onze huidgeur produceren zijn, die worden opgemerkt. Maar door welke levende wezens?
Het blijft een mysterie wat er precies allemaal om ons heen gebeurt. Geuren zijn een beetje de geheimtaal van de natuur. Dat geheimzinnige maakt het ook fascinerend. Dat om ons heen een enorme hoeveelheid moleculen zweeft waar elk dier en elke plant het zijne of hare uithaalt, en wij mensen dus ook, maar dat we geen idee hebben hoe het werkt. Daar wil ik met mijn onderzoek iets aan veranderen.”
Weinig geurbewust
Mensen zijn visueel ingesteld, zegt men. Wij zijn ons hierdoor maar weinig bewust van de geuren om ons heen. Groot denkt dat ook. “Er zijn ongelooflijk veel geuren die we niet ruiken, zoals de seksferomonen van motten, maar ons reukorgaan is echt goed. We zijn ons alleen niet meer zo van bewust van geur. Maar het zou best kunnen dat geuren misschien niet meer zo belangrijk zijn om voedsel te vinden, maar wel voor onze voortplanting.
Bij andere diersoorten, zoals vogels, vissen, ratten en muizen, is gevonden dat geuren een belangrijke rol spelen bij de partnerkeuze en dat die geuren samenhangen met hun immuunsysteem. Ik kan me goed voorstellen dat dat óók bij mensen zo is. Een partner die zoveel mogelijk van jou verschilt qua immuunsysteem zorgt voor nakomelingen met een zo gevarieerd mogelijk immuunpakket.”
5x geurige weetjes
- Geuren zijn kleine, vluchtige moleculen waarmee informatie wordt overgedragen; een geur is een prikkel die een gedragsverandering veroorzaakt bij degene die hem waarneemt.
- Mensen hebben circa 800 geurreceptoren, 400 daarvan zijn actief. Wanneer een geur je neus bereikt, binden geurmoleculen zich aan de receptoren in het neusepitheel, die de geuren vertalen in elektrische signalen die naar de hersenen gaan.
- Mannelijke motten pikken met de receptoren op hun antennes geurstoffen op die vrouwtjes tot kilometers ver weg afscheiden.
- De geurstoffen die binnen soorten worden gebruikt, heten feromonen.
- De mythe dat vogels niet zouden kunnen ruiken is allang ontkracht: albatrossen bijvoorbeeld trekken over de zuidelijke zeeën en vinden hun voedsel op geur.
Meer lezen
- Wist je dat ooievaars de geur van versgemaaid gras ruiken – en zo een lekker maaltje scoren?
- Een van de voor Nederland kenmerkende planten- en diersoorten is petrichor: de geur na een zomerse regenbui.
Wist je dat je Roots ook op je telefoon kunt lezen? Ook handig voor onderweg. Als je een abonnement hebt, kun je gratis de MijnMagazines-app downloaden en je abonnement koppelen. Heb je geen abonnement, dan kun je de app activeren vanaf 1 euro per week. Je vindt er onze beste verhalen, gecombineerd met dagelijks nieuws van onze online redactie. Je vindt de info op mijnmagazines.nl.
Tekst: Marjolein van Rotterdam
Foto bovenaan: Getty Images
