Wanneer iemand kijkt alsof hij water ziet branden, ziet hij iets héél erg vreemds. Toch bestaat het. In sommige nachten vlamt, als je geluk hebt, de zee blauw op. Sinds Corné Ouwehand dat ontdekte, wil hij geen nacht met zeevonk meer missen.
De zon is net onder als Corné Ouwehand de dijk boven de watering van Katwijk op loopt. Een beetje vroeg voor zijn doen. “Normaal kom ik pas als het echt donker is. Maar voor nu is het wel leuk om even te laten zien waar je bent.”
Zeevonk zien is altijd geluk hebben
De Katwijkse watering wordt door een sluis in tweeën gedeeld. Vóór ons zien we een inham (de buitenwatering) die overloopt in de zee, achter ons ligt de binnenwatering, het laatste eindje van de oude Rijn. Zoet ontmoet zout: via de sluis kan zoet water de zee in stromen. “Als dat gebeurt,” vertelt Ouwehand, “worden de algen voorbij de sluis allemaal weggespoeld. En dan is er geen zeevonk meer. Wanneer de sluisdeuren precies opengaan, weet je nooit. Zeevonk zien is altijd geluk hebben. Die open sluis doet overigens ook weer niet alleen maar kwaad: de zeevonk groeit achter de sluis juist goed dankzij alle voedingsstoffen in het rivierwater.”
Liever slaaptekort
Het is niet de eerste avond (of nacht) deze week dat Ouwehand bij de inham aan het Katwijkse strand is. “Eergisteren heb ik hier van half twaalf tot vier gestaan. En gisteren was ik er ook. De zeevonk was fenomenaal. Overal was het er en hoe later, des te mooier het werd. Met felle, omslaande golven en een zakkende maan in het westen. Voor foto’s kan het bijna niet mooier. Er kwam op een gegeven moment zelfs een beetje noorderlicht bij. Daar wil ik dan ook weer foto’s van maken en zo blijf je gaan, want misschien komt er nóg een opleving.”
In het dagelijks leven is Ouwehand verpleegkundige op de eerste hulp van het Leidse LUMC. Hij heeft wisselende diensten, dus is al vaak ’s nachts actief. “Genoeg slapen is dan weleens een uitdaging. Zeker met twee kleine kinderen, want ook na een halve nacht zeevonk spotten staan ze om half acht alweer naast het bed.” Maar het maakt hem niet uit. Liever slaaptekort dan zeevonk missen. En het onregelmatige werk heeft ook voordelen. “Na een avonddienst is het perfect donker. Direct uit het werk rijd ik vaak nog even langs het strand, en daarna pas naar huis – wat hier een paar minuten vandaan is. Het is een kleine moeite om naar een van de mooiste plekken van het land te gaan voor zeevonk – want dat ís de watering.”
7x zeevonk-weetjes
- Het uitstralen van licht door organismen heet bioluminiscentie. Het komt voor bij bacteriën, maar ook bij diepzeebewoners zoals vissen en ongewervelden. Op het land zijn er schimmels en insecten die licht geven.
- Zeevonk wordt veroorzaakt door de eencellige Noctiluca scintillans, een algensoort van een paar millimeter groot. De algen drijven voornamelijk in de golfslag en worden gestuurd door wind en stroming.
- Gunstige omstandigheden om zeevonk te zien: een inham in de kust, redelijk rustig weer en voedingsbronnen voor de algen.
- Een watertemperatuur van zo’n 15 °C is optimaal voor het tot bloei komen van zeevonk, liefst een aantal goede, mooie, warme dagen achter elkaar met niet al te veel wind. Maar het kan ook voorkomen onder (veel) koudere omstandigheden.
- Overdag heeft zeevonk een oranjeroze kleur. Er wordt beweerd dat deze ‘bloeiende’ zeevonk geen licht meer kan geven als het donker is, maar dit is niet bewezen. Het loont de moeite ’s avonds terug te gaan naar de plek.
- Bij ruw weer gaat de zeevonk naar rustiger, dieper water.
- Op zeevonkmelding.webflow.io/ staan meldingen en hebben 13.000+ mensen zich ingeschreven om notificaties van zeevonk te gaan ontvangen. Hiervoor wordt zeevonkmelding.nl gebouwd. Er is een crowdfundactie voor gestart.
Het volledige interview met Corné Ouwehand lees je in Roots juli/augustus.
Meer zien & lezen
- Bekijk hier een filmpje van zeevonk.
- Er zijn verschillende zeevonkgroepen op de socials, zoals Zeevonk Alert op Facebook, met 52.000 leden, waarvan Ouwehand een van de topbijdragers is, facebook.com/groups/zeevonkalert.
- In de rubriek In de ban van… komen mensen aan het woord die een bijzondere fascinatie hebben voor één speciaal aspect van de natuur. Dit keer is dat marien ecoloog Guido Leurs, die in de ban is van haaien. Als tiener kon hij uren naar diepzeedocumentaires kijken. Maar vooral vanwege de onterecht slechte reputatie van de haai neemt Guido het blijvend op voor deze koning van de zee.
Tekst: Marjolein van Rotterdam
Foto bovenaan: Getty Images
