Van de Wadden tot de Limburgse heuvels: het nieuwe standaardwerk Landschappen van Nederland vertelt de geschiedenis in kaarten, foto’s en verhalen.
De Wadden, het rivierenland, de heuvels in Limburg, het ingepolderde land van het IJsselmeer of de droogmakerijen: scheer in vogelvlucht over Nederland en je ziet een rijke schakering aan landschappen. In totaal is Nederland onderverdeeld in zeventien hoofdlandschappen. En wanneer je de imposante landschappenkaart (88 bij 56 cm) openvouwt, die als bijlage is bijgevoegd aan het boek Landschappen van Nederland, dan zie je ook nog allerlei deellandschappen, zoals stuwwallen en kwelderbekkens.
Nederland is rijk aan landschappen of zoals in de inleiding staat: ‘De cultuurhistorische waarde van het Nederlandse landschap doet dan ook zeker niet onder voor onze gezamenlijke collecties van kunstwerken en monumentale gebouwen.’ Kortom: de Veluwe of het zeekleilandschap is minstens zo waardevol als het schilderij De Nachtwacht in het Rijksmuseum.
Een landschap scheppen
Landschappen vormen de spiegel van wie we zijn, ze vertellen een gelaagd verhaal over onze herkomst en hoe door de eeuwen eeuw is geleefd. Het begrip ‘landschap’ duikt in de vroege middeleeuwen al op in teksten: bijvoorbeeld landskap in het Oudnoors of lantskip in Oudengels. En vaak waren er weer namen voor deellandschappen die uitdrukten hoe een land werd gebruikt, vergelijkbaar met de streeknamen. Logisch ook wel, want volgens taalkundigen ‘wordt met de term land een door de mens bewerkt stuk grond aangeduid. (…) Het achtervoegsel -schap is afgeleid van het werkwoord scheppen (…).’ Een landschap is dus een gebied dat door de mens is ingericht en gebruikt.
Landschappen van Nederland is een indrukwekkende boek, en niet alleen vanwege de omvang (696 pagina’s) en het gewicht. Omdat per landschap diep wordt ingegaan op de vorming en de historie via onder meer foto’s, oude kaarten en geologische doorsnedes van de bodem, krijg je als lezer een diep besef van de ‘wereld’ om je heen.
Over de cover van het boek: ‘De Rijn had tussen Rhenen en Amerongen een meanderende loop. Talloze malen heeft de rivier hier haar loop verlegd, door geleidelijke erosie of door plotselinge doorbraken. De sporen van de oude rivierlopen zijn terug te vinden in de structuur en samenstelling van de bodem. Soms zijn oude rivierarmen ook nog herkenbaar in het landschap.’
En nadat je eerst je eigen ‘landschap’ hebt gelezen waarin je woont (dat doen vermoedelijk veel lezers), kun je verder bladeren en heerlijk dwalen door de vertrekken van de andere Nederlandse landschappen. Kennis van landschappen is trouwens niet alleen leuk, het is ook noodzakelijk. Zo zorg je dat bij nieuwe landschapsplannen de echo van het verleden zichtbaar blijft.
Landschappen van Nederland, Theo Spek (red.), uitgeverij Matrijs, € 89,95.
Duik dieper in de Nederlandse landschappen
- Rivieren zijn meer dan slingerende waterstromen. Ze boetseren landschappen, beïnvloeden de menselijke geschiedenis, voeren drinkwater aan én ze vormen een eindeloze inspiratiebron. Voor sommige mensen is de roep van de rivier zo sterk, dat ze zich erin onderdompelen. Roots luistert naar drie verhalen over de Schelde, Maas en IJssel.
- In De mooiste WOESTIJN- & BERGWANDELINGEN van Nederland vind je 17 prachtige wandelingen, die je voeren door de meest onverwachte stukjes ‘buitenland’ in Nederland. Binnenlandse woestijnen, heuvels, bergen, hoge duintoppen en ongerepte wildernis: ook in eigen land kun je deze indrukwekkende natuurfenomenen ervaren en aanschouwen. Van de Helderse Vallei tot de Grebbeberg en van de Sint-Pietersberg en het Vuurboetsduin op Vlieland tot het Kootwijkerzand op de Veluwe.
Foto bovenaan: ANP / Hollandse Hoogte
Wist je dat je Roots en Roots Vogelmagazine ook in een app kunt lezen? In de Mijn Magazines-app vind je alle verhalen uit het tijdschrift plús dagelijks nieuwe online artikelen. Abonnees kunnen alles gratis lezen, inclusief 25 andere titels, variërend van FietsActief tot Flow. Meer info: mijnmagazines.nl.
