De boomvalk: een sierlijke jager

Een van mijn favoriete Nederlandse roofvogelsoorten is de boomvalk. Deze gestroomlijnde roofvogel is gemakkelijk te herkennen aan zijn sikkelvormige vleugels en bruinrode broek. Hij bidt niet, zoals een torenvalk, maar is vooral een sierlijke luchtjager.

Al in de tachtiger jaren kon ik uren naar ze kijken, als ze op insecten aan het jagen waren boven de Amsterdamse Waterleidingduinen. Op een plek waar ze hun prooien plukten, een omgevallen grove den, raapte ik regelmatig veren. Daartussen soorten als mussen, spreeuwen, zelfs grasparkieten en gierzwaluwen. De boomvalk is zo snel in de lucht, dat hij zelfs wel eens een gierzwaluw pakt, vooral de nog wat onhandige jonge vogels.

Een jonge boomvalk rust even uit van het oefenen. Foto: Wikipedia Andy Morffew

Sierlijke jager

Ik moet hier direct aan terugdenken, als ik op een zwoele zomernamiddag op het Otterlose Zand een paar jonge boomvalken zie proefvliegen. Ze zijn blijkbaar net aan het oefenen, want ze flappen nog ietwat hulpeloos rond boven de boomkruinen. Pa en ma hangen er vlak boven. Bezorgd houden ze hun kroost in de gaten, want zo hulpeloos als ze nu nog zijn, vormen ze een gemakkelijke prooi voor de havik. Deze bruut heeft ook de jonge boomvalk op zijn menu heeft staan. Met het uur worden ze behendiger, machtig mooi om te zien. Binnenkort jagen ze net zo behendig als hun ouders in de vlucht op libellen en andere insecten, die ze al vliegend ontdoen van de vleugels, en dan oppeuzelen.

Jonge boomvalk. Foto: Tom Kruissink

Het Otterlose Zand op de Hoge Veluwe is een prima biotoop voor de boomvalk. Foto: Paul Bohre

750 paar

Jammer genoeg gaat het niet goed met de boomvalkenstand. Het aantal broedparen is sterk gedaald van enkele duizenden tot zelfs onder de 700 paar. In Drenthe, ooit een bolwerk, zie je ze vrijwel niet meer. Door het ontbreken van oude kraaiennesten, waarin ze graag nestelen, het verdwijnen van favoriete prooidieren als huismus en zwaluwen, en de altijd loerende havik. Maar wie goed oplet, ziet ze nu op fraaie zomeravonden in open landschappen jagen op libellen en andere vliegende insecten of zwaluwen. Soms zelfs boven de stad. Een adembenemend mooi gezicht.

Welk geluid maakt de boomvalk?

Het geluid dat de boomvalk maakt is hoog en snel herhalend. Zo klinkt het geluid van een boomvalk.

Lees- en luistertips

Illustratie van de boomvalk uit het Rootsboek over Roofvogels en uilen van noordwest Europa van Joris De Raedt.

• Meer lezen over de boomvalk en andere roofvogels: bestel het Rootsboek Roofvogels en uilen van noordwest Europa
• Vind je vogels kijken leuk? Bestel dan zonder verzendkosten het Roots Vogelmagazine najaar 2022.
• Luister naar de vogel-podcasts van Roots.