Het Speulderbos op de Veluwe wordt ook wel het bos met de dansende bomen genoemd. Een herfstwandeling is hier dan ook een feest. En de eeuwige schemering in het beukenbos zorgt voor een vleugje mystieke sfeer.
Het uitzicht vanaf het bankje aan de rand van het Solse Gat – dat op de grens ligt van het Veluwse Speulder- en Sprielderbos – is zo’n uitzicht dat de fantasie prikkelt. Hoe is deze 150 meter lange en circa 30 meter brede kuil in de bosbodem ontstaan? Zeker op een vroege en stille ochtend in het najaar, wanneer er nog wat nevelslierten hangen op de bodem van het Solse Gat, is het niet moeilijk voor te stellen dat er legendes zijn gaan rondzingen over de oorsprong van de kuil.
Volgens een bekende Gelderse sage is de kuil ontstaan door een klooster dat is weggezakt in de aarde na een hevige storm. Losbandige monniken zouden ’s nachts de duivel aanbidden en die zonde bleef niet ongestraft. Na een blikseminslag werd het klooster verzwolgen door de aarde en nog altijd kun je rond middernacht vreemde geluiden horen opstijgen uit de kuil. Een meer aardse verklaring is dat die geluiden worden geproduceerd door het wild, dat de kuil gebruikt als drinkplaats.
Er is ook een geologische verklaring. Wetenschappers stellen dat de kuil is ontstaan tijdens de voorlaatste ijstijd, ongeveer 150.000 jaar geleden, toen een grote klomp ijs na het smelten een flinke krater achterliet in de bodem. Uit de kuil is later ook nog leem weggehaald, vermoedelijk is dat weer gebruikt voor de bouw van huizen.
Speulderbos is een oude kathedraal
Het Speulderbos ligt bij het buurtschap Drie. En dat ligt weer in de buurt van het Veluwse Ermelo. Het gehuchtje Drie, een verzameling boerderijen met wat akkerland, is vooral bekend vanwege de sfeervolle horecagelegenheid Boshuis Drie. Al kort na de start passeer je het restaurant, dat beslist een tussenstop waard is.
Het mooie aan wandelen in het Speulderbos, dat voornamelijk uit beuken en eiken bestaat, is dat er een stille en schemerige sfeer heerst, die je ook vindt in oude kathedralen. Wat een magische sfeer hangt hier: gefilterd zonlicht, duizenden gele beukenblaadjes die na ieder windvlaag door de lucht dwarrelen en op de bosbodem liggen overal takken en stukken dood hout die weer zijn begroeid met paddenstoelen zoals tonderzwammen en gewone zwavelkop.
Bos van lokale boeren
Het Speulderbos, waar de wandeling doorheen gaat, is net als het Sprielderbos een zogenoemd malebos. In de Landschapsbiografie van de Veluwe, een online-uitgave van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Staatsbosbeheer, wordt goed uitgelegd wat een malebos is. “De Veluwse malebossen waren gebruiksbossen, waar zowel bouwhout als ander gebruikshout werd geoogst en waar bovendien ook beweiding plaatsvond. Ze werden beheerd door maalschappen of marken, waarin de boeren uit nabijgelegen buurtschappen waren vertegenwoordigd.”
Swingende bomen
De bossen waren dus gemeenschappelijk bezit van lokale boeren (maalmannen). Dat heeft ze beschermd tegen al te hebzuchtige plannen. De houtoogst was beperkt en daarom werden de bomen die grillig en krom groeiden niet omgezaagd, alleen de rechte bomen werden geoogst. En zo konden de bomen van het Speulderbos eeuwenlang rustig doorgroeien en wandel je anno 2025 door een oud en sfeervol bos vol swingende bomen.
Wandel zelf door het Speulderbos
Kijk voor de gps-track van deze route op rootsmagazine.nl/wandelen.
Waar ligt het Speulderbos?
Het Speulderbos ligt op de Veluwe in de omgeving van Ermelo, Garderen en Putten. Het startpunt van deze wandelroute ligt bij het buurtschap Drie.
Zin in meer herfstwandelingen?
- 6 mooie herfstroutes overzichtelijk op een rij: Amerongse Bos, Stippelberg, Lochem en meer.
- Wil je weten of je wandelschoenen nog bestand tegen een herfstbui? Zo check je dat eenvoudig.
- Ken je onze wandelgids met de mooiste boswandelingen van Nederland al?
- Nieuwste Roots-wandeling: op een paar plekken in Nederland vind je een eeuwenoud heuvellandschap met panoramische vergezichten. Het heuvelachtige Rijk van Nijmegen is zo’n plek. Roots wandelt over de Duivelsberg en Landgoed Nederrijk, en ontdekt tijdens een ruige herfstwandelroute de schoonheid en de stilte van de stuwwal.
Foto’s: Melchert Meijer zu Schlochtern
