Wie van architectuur houdt, moet even een kijkje nemen in het dierenrijk. En een bouwmarkt hebben ze niet nodig, want in de natuur is alles te krijgen: van takken tot papier en zelfs lijmpistolen. Kim Veenman belicht voor Roots 4 bijzondere bouwwerken van dieren.
1 Ingenieur bouwt waterdichte burcht
De bever zet de boel graag naar zijn hand. Door bomen te kappen en dammen aan te leggen verandert deze ingenieur het gebied drastisch. Waarom al die moeite? Door de ingang onder water te maken, beveiligt hij zijn woning tegen inbrekende roofdieren. Is het water niet diep genoeg, dan bouwt hij een dam, waardoor het water stijgt. Zo heeft hij meteen een perfecte waterweg voor houtvrachten én een ijsvrije koelkast in de winter. Na de ingang volgt het voorportaal, waar de bewoners zich even afdrogen voordat ze naar binnen gaan. De woning met warme vloerbedekking van dor gras en zaagsel blijft daardoor kurkdroog. Daarachter ligt de slaapkamer of, bij grote families, meerdere slaapkamers. De wanden zijn soms meer dan een meter dik en het koepeldak is net luchtig genoeg voor ventilatie, terwijl die tegelijk met gemak een paar volwassen mannen houdt.
Foto: Pixabay
2 Kathedraal met airco
Als we het hebben over geavanceerde ventilatietechnieken, spannen termieten echt de kroon. De bouwwerken – gemaakt van een mengsel van aarde, fijngekauwde planten, uitwerpselen en speeksel – zijn uitgerust met de meest milieuvriendelijke klimaatbeheersingsinstallatie: via een netwerk van gangen en schoorstenen stroomt de lucht door de termietenheuvel. Beneden halen de inwoners water uit onderaardse gangen en bevochtigen daarmee de wanden. Verdampt dat water, dan neemt het de warmte mee omhoog naar de schoorstenen. Daar strijkt de wind over de heuvel en voert de warme lucht af. Op deze manier leven de twee à drie miljoen bewoners in een prettig en constant klimaat van rond de 30 °C. De airco is ook ideaal voor hun schimmelkwekerij, die dienst doet als voedselbron.
Foto: Pixabay
3 Kunstig weefdesign
Ook wevervogels leven volgens het socialewoningbouwprincipe. Van veraf lijkt het misschien een rommelige hooiberg in een boomtop, van dichtbij zie je het ingenieuze kunstwerk, waar meerdere vogelpaartjes gemoedelijk het hele jaar samenwonen. De bouwtechniek lijkt op de manier waarop wij rietendaken leggen: stengeltje voor stengeltje wordt in het nest geduwd. Soms om een nieuw stuk te maken, soms om iets te herstellen. Met enig onderhoud gaat zo’n nest zeker honderd jaar mee.
Andere wevervogels maken individuele geweven hangnesten. Ze gebruiken verschillende knopen, steken en lussen totdat het designernest af is. Zelfs het simpelste nest heeft een lange, trechtervormige verticale ingang om rovers buiten de deur te houden.
Foto: Pixabay
4 Wiskundige papier-machéfabriek
In sommige gevallen is vrouwelijk vakmanschap onmisbaar. Zo slaat de jonge papierwespenkoningin de eerste figuurlijke paal in de grond. Eerst zoekt ze een geschikte plek. Dan haalt ze hout, wat ze met haar vlijmscherpe kaken – mandibels – ergens afknaagt en met speeksel mengt tot een kleverig papiergoedje. Vervolgens fabriceert ze een schijf met een schacht, waaraan het nest straks moet hangen. Daarna maakt ze een laag cellen en gebruikt haar antennes als duimstok voor de juiste afmetingen. Dan legt ze eitjes, waar werkwespen uitkomen die de bouw voortzetten. Het nest bestaat uit acht of meer lagen van cellen, die door papieren zuiltjes zijn verbonden. Wanneer het papier-maché opdroogt, is het hard, stevig en waterdicht en kan het warmte opnemen en weer afstaan, waardoor de binnentemperatuur constant blijft.
