Hoe vindt een mol zijn weg?

Leven onder de grond moet bepaald niet eenvoudig zijn. Overal aarde en zand en ook nog eens pikkedonker. Hoe vindt de mol ondergronds zijn of haar weg? Natuurjournalist Monica Wesseling geeft antwoord. “De mol weet er wel raad mee!”

Zand overal en vooral in de ogen en oren lijkt knap irritant, maar de mol heeft daar iets op gevonden. De ogen zijn beschermd door een gordijntje van haren. Moeilijk doorheen te kijken natuurlijk, maar dat maakt weinig uit. Meer dan licht en donker ziet hij sowieso niet met zijn kraaloogjes.

De oren zijn wel belangrijk. Samen met de uiterst gevoelige snorharen zorgen ze voor de oriëntatie. En dus wordt de gehoorgangen goed beschermd door inwendige oorschelpen en een dichte vacht.

300 gram aarde kan de mol per minuut verplaatsen: twee keer zijn eigen gewicht. Foto Edwin Giesbers

Hoe vindt een mol zijn weg?

Het geworstel met zand is natuurlijk niet het enige probleem dat een ondergronds leven met zich mee brengt. Hoe weet een mol bijvoorbeeld of het dag of nacht is? Het is daar beneden toch altijd donker? Hoe hij het weet? Niet. Het maakt hem ook niets uit. Hij wisselt 24 uur per etmaal een paar uur activiteit altijd af met een paar uur rust. Nacht of niet.

Jonge mollen gaan in de nazomer op zoek naar een eigen territorium. Foto Edwin Giesbers

Slimme aanpassingen

Ook voor het bewegen in een nauwe gang zijn slimme aanpassingen nodig. Vooruit lijkt nog te doen; dankzij tot graafhanden omgevormde voorpoten weet hij zich met 12 tot 15 meter per uur door de bodem te graven. Een deel van de grond gooit hij met de voorpoten naar achteren, de rest gebruikt hij om wanden en plafond mee te verstevigen. Vooruit lukt dus opperbest, maar wat te doen als er opeens een vijandig sujet zoals een vossensnuit of obstakel van voren verschijnt? En koprol maken lukt alleen in een toevallig wat bredere gang maar zelfs dan is er het risico van muurvast komen te zitten. Achteruitlopen lijkt evenmin aan te bevelen. Tegen de haren in lopen betekent immers een vacht vol zand. En dus – de natuur is vernuftig – kunnen de haren kantelen in de vacht.

Met een beet verlamt de mol zijn regenworm. Foto Edwin Giesbers

Flinke eter

En dan is er nog het grootste probleem van het ondergronds leven; hoe vindt en vang je prooien. Een mol is een flinke eter en heeft dagelijks naar schatting de helft van zijn lichaamsgewicht en daarmee zo’n 50 gram aan regenwormen, kevers en insectenlarven nodig. Een kwestie van oprapen.  Molengangen zijn vallen. Het eten valt gewoon door het plafond. Al patrouillerend vindt de mol het en hap, slik, weg. Is de buit groot genoeg, dan stopt de mol met graven.

Dat geldt niet voor jonge mollen. In de nazomer zijn ze zelfstandig en gaan op zoek naar een eigen territorium. Een gevaarlijke tijd omdat ze dit boven de grond of in oppervlakkige gangen doen. De gangen, ‘mollenritten’, zijn makkelijk te ontdekken.

Tekst: Monica Wesseling Foto’s: Edwin Giesbers

De rubriek Wat een vraag in Roots is uitgebreid met meer vragen en antwoorden. Bestel het laatste nummer hier.

Meer over de mol lees je op de website van Zoogdierverening.