Koning Keizer: hoe de keizerspinguïn overleeft op Antarctica

Marloes Blom

23 december 2019 .

keizerspinguïn

Min 60 graden is geen uitzondering op Antarctica. Het is het leefgebied van de keizerspinguïn: die prachtige vogel waarvan het mannetje het ei uitbroedt zonder te eten, terwijl zijn verzwakte vrouwtje een helse tocht onderneemt om weer aan te sterken.

Crashdieet

In de Antarctische herfst verlaten de keizerspinguïns hun foerageergebieden. Ze hebben de afgelopen weken zoveel mogelijk gegeten om op gewicht te komen, want eenmaal aan hun lange reis begonnen, krijgen ze geen kans meer om te eten. De tocht voert de vogels naar hun broedgebieden, ver weg van de zee, dit om ervoor te zorgen dat toekomstige kuikens droge voeten houden wanneer het zee­ijs in de lente weer gaat smelten. Op de plaats van bestemming aangekomen, gaat de keizerspinguïn binnen de kolonie op zoek naar een partner.

Een partner van één uit duizenden

Per broedseizoen heeft een keizerspinguïn één vaste partner. En die wordt elk jaar met zorg uitgezocht, want in zo’n onherbergzaam gebied als Antarctica moet je er zeker van zijn dat je partner sterk genoeg is om aan je enige opdracht te kunnen voldoen: het grootbrengen van een nakomeling. Gelukkig is er genoeg keuze. Een kleinere keizerspinguïnkolonie bestaat uit een paar duizend individuen, terwijl de grootste kolonie ongeveer 10.000 pinguïns telt.

Keizerspinguïn
Pixabay

De heikele ei-overdracht: oefenen met een sneeuwbal

Is uit al die vogels eenmaal een geschikte partner gekozen, dan oefent het paar de overdracht van het ei alvast met een sneeuwbal. Nadat het vrouwtje het ei heeft gelegd, moet zij er namelijk meteen vandoor. Vanaf het moment dat ze aan de tocht naar het broedgebied begon tot de dag waarop ze het ei legt, zal ze een derde van haar lichaamsgewicht kwijtraken. Om aan te sterken moet ze snel op zoek naar voedsel in de oceaan, een tocht van zo’n 80 kilometer. Vader moet het ei uitbroeden en dus zal zijn lief haar ei aan hem moeten afstaan. Maar wel voorzichtig, want een ei dat te lang op het ijs heeft gelegen of stukvalt, is afgeschreven.

Daddy cool

Gedurende de twee maanden dat het vrouwtje op zoek is naar voedsel, houdt haar partner het ei non-stop warm. Al die tijd eet hij niet. Net als alle andere mannetjes wacht hij tot zijn kleintje het ei verlaat. Deze pinguïns leven in een van de meest extreme gebieden op aarde, waar de temperatuur in de winter flink kan dalen, waar de windsnelheden kunnen oplopen tot 200 km/u en waar gedurende een aantal weken van de Antarctische winter de zon niet opkomt. Om de meedogenloze winter te overleven, gaan de mannetjes dicht tegen elkaar aan staan. Het is de enige manier om de kou en de snijdende wind te trotseren. Een eenzame keizerspinguïn zou het dan ook niet overleven op Antarctica.
Tegen de tijd dat het vrouwtje aan het einde van de winter terugkomt, is het ei meestal net uitgekomen. Ze voedt het jong en neemt de zorg voor het kuiken op zich. Eindelijk kan papapinguïn, na vijf maanden niets te hebben gegeten en zo’n 20 kilo te zijn afgevallen, naar zee om zelf eten te zoeken. Een maand later keert hij terug, waarna hij en het vrouwtje de taken zullen verdelen.

keizerspinguïn
Pixabay

Crèche voor de ukkies

Om de keizerspinguïnkuikens groot te kunnen brengen, is een hele kolonie nodig. De volwassen vogels zullen moeten samenwerken om de kleintjes en zichzelf te beschermen tegen de snijdende wind op het koudste continent ter wereld. Hoe groter het jong, hoe meer voedsel het nodig heeft. En dus zullen vader en moeder keizerspinguïn steeds meer eten moeten aandragen.
Terwijl zij afwezig zijn, verblijft hun kuiken vanaf een week of zes in een soort crèche die door een aantal ouderpinguïns wordt bewaakt. Samen met het kroost van andere keizerspinguïns zal het zich moeten wapenen tegen de kou. En dus gaan de diertjes dicht tegen elkaar aan staan, langzaam steeds een plekje opschuivend zodat elke uk even lang in de ijzige kou of in het warmere centrum staat.

keizerspinguïn
Pixabay

Aan de rand van de afgrond

In de zomer, zodra de ruiperiode voorbij is, is de kleine keizerspinguïn oud genoeg om zelf in open zee te jagen. Het ijs is dan al zo ver gesmolten dat het kuiken maar een kleine afstand hoeft af te leggen naar de zee, wat betekent dat de vogels een uitstekende plek hadden uitgekozen om de eieren uit te broeden. Maar goed gevoel voor coördinatie of niet, met het veranderende klimaat is de toekomst van de keizerspinguïns onzeker. Zee-ijs wordt later in het jaar gevormd en valt eerder uiteen. Terwijl ouders hun kuikens nog grootbrengen, wordt de grond soms letterlijk onder hun voeten weggehaald. Alleen als alles goed gaat, zullen de kuikens die in de afgelopen Antarctische winter uit hun ei kropen over drie tot vijf jaar zelf alles op alles zetten om hun eigen ei uit te laten komen.

Antarctica
Pixabay

Paspoort

Naam: keizerspinguïn.
Wetenschappelijke naam: Aptenodytes forsteri.
Lengte: 110 cm (grootste pinguïnsoort).
Gewicht: tot 37 kg.
Leeftijd: max. 40 jaar.
Kenmerken: blauwgrijze rug, witte buik, zwartblauw kop met gele vlek. Kuiken grijs met zwarte kop en wit masker rond het oog. Lijkt op koningspinguïn, maar heeft een kromme snavel, minder fel geel en is iets groter en zwaarder.
Broedtijd: in de volle Antarctische winter: van mei tot juli.
Voedsel: vis, schaaldieren (vooral krill, krab en kreeft), inktvis (vooral pijlinktvis).
Vijanden volwassenen: orka en zeeluipaard. Kuikens: zuidpooljager en reuzenstormvogel.
Leefgebied: Antarctica.

Wildlife Photographer of the Year 2019: Stefan Christmann

Een jaar lang leefde hij op de Zuidpool, geofysicus en natuurfotograaf Stefan Christmann (1983). Als geofysicus was hij al eens op Antarctica om onderzoek te doen aan een van de poolstations. Als natuurfotograaf fotografeerde hij er ook de nabijgelegen kolonie keizerspinguïns. Zijn spectaculaire beelden werden bij terugkeer ontdekt door de BBC. Zij stuurden hem een jaar lang op pad met een camerateam om de natuurdocumentaire Dynasties te maken, over het leven van de keizerspinguïn. Fotografen verblijven zelden zo lang op het continent rond de Zuidpool. Deze reis bood de in Duitsland geboren natuurfotograaf Stefan Christmann dan ook de kans een ongeëvenaard portfolio te maken van deze vogel. Hij won diverse prijzen met zijn foto’s, waaronder de felbegeerde portfolio-award in een van ’s werelds grootste internationale natuurfotografiewedstrijden: de Wildlife Photographer of the Year 2019.

Meer pinguïns

Foto bovenaan: Pixabay
Vertaling en bewerking: Lia van Looij

HART VOOR DE NATUUR

Tips voor verantwoord fotograferen

...