Al is heuvelachtige landschap bij Lochem in elk seizoen mooi, in de herfst is het dubbeldik genieten van de gekleurde bomen. Maar kijk tijdens het wandelen rond Lochem niet alleen naar boven, want met de blik omlaag kun je via bodemschatten de geschiedenis van het landschap ontdekken.
Gouden lichtstralen schieten door de bomen op de top van de Kale Berg bij het houten koepeltje. Een paar vliegenzwammen en zwavelkopjes voegen wat rood en oker toe aan het kleurenpalet. Een mooie beloning na een steile klim. Nou ja, zo hoog is deze heuvel nu ook weer niet (42 meter), maar het is wel een aardig pukkeltje in het golvende landschap tussen Barchem en Lochem. Onderweg kom je maar liefst drie van deze hobbels tegen. Na de Kale Berg volgt de Lochemse Berg (49 meter) en op de terugweg stiefel je over de flanken van de Paaschberg (25 meter).
Steengoed
Net als op veel plaatsen in Nederland waar enig reliëf te bespeuren valt, gaat het ook hier om stuwwallen die ontstaan zijn in de voorlaatste ijstijd, het Saalien. “Het gletsjerijs was honderden meters dik en stuwde de aardlagen op. Soms smolt het ijs gedeeltelijk en dan zocht het smeltwater zijn weg, waardoor er geulen kwamen. Dit proces duurde duizenden jaren”, vertelt Gerard Doornbos, een lokale IVN-gids die voor zijn werk vaak betrokken is bij bodemonderzoek.
Tijdens de rondleiding staat hij plotseling stil en raapt wat kiezeltjes op. “Deze steentjes vertellen de geschiedenis van dit gebied! Neem nou dit witte kiezeltje. Dat is melkkwarts. Door de water- en ijsbewegingen is het hiernaartoe getransporteerd vanuit bergen om ons heen.”
“Maar”, vraagt hij, “weet je hoe het ooit ontstaan is?” Hij geeft zelf het antwoord al: “Magma gaat stollen als het afkoelt, maar niet alles stolt tegelijk. Daardoor kan sommige materie nog blijven vloeien. Het magma dat in scheuren kruipt, wordt als laatste hard. Zo heeft deze melkkwarts zich vaak miljoenen jaren geleden gevormd. Door erosie is het aan de oppervlakte gekomen. De brokjes zijn afgesleten en kiezels geworden. Soms gingen ze zwerven, zoals dit steentje en daarom vinden we het hier nu op dit heuveltje.”
Beuken, eiken, berken en naaldbomen zorgen voor een afwisselende stoffering van het heuvelgebied. “Ooit was het hier kaal, hoor”, zegt Doornbos. “Maar vanaf 1800 werden de heuvels beplant. Het paste in de mode van de Engelse parkstijl, bomen kun je verkopen en toeristen vinden het prettig om bijvoorbeeld door een beuken- of eikenlaan te lopen.” In 2025 is dat nog steeds zo.
Verken zelf de bergen van de Achterhoek
Startpunt van deze wandeling bij Lochem is: TOP Bon‘Aparte naast Hotel BonAparte, Lochemseweg 37, Barchem (GD). De gps-track van de wandeling kun je hier downloaden.
Meer wandelinspiratie
- Om je een vleugje buitenlandgevoel te geven in Nederland, heeft de redactie van Roots 17 wandelingen gebundeld in De mooiste WOESTIJN- & BERGWANDELINGEN van Nederland.
- Op de oostelijke flank van de Veluwe ligt natuurgebied Loenermark. Verken met deze Roots-wandeling het grootste droogdal van Europa.
Tekst: Monique van Klaveren / Foto’s: Ernst Kremers
