Jagende boomvalken

DOOR: PAUL BÖHRE

Jonge boomvalken hebben een lichte kruin en op de bovenzijde smalle, lichte veerranden, foto: iStock

Een van mijn favoriete Nederlandse vogelsoorten is de boomvalk. Deze sierlijke roofvogel is gemakkelijk te herkennen aan zijn sikkelvormige vleugels, witte wangen die sterk afsteken tegen de rest van zijn overwegend donkere verenkleed, bruinrode broek en lange staart. Hij bidt niet, zoals een torenvalk, maar is vooral een acrobatische ‘luchtjager’.

Al in de tachtiger jaren kon ik uren naar ze kijken, als ze op insecten aan het jagen waren boven de Amsterdamse Waterleidingduinen. Op plekken waar ze hun prooien plukten, meestal omgevallen grove dennen, raapte ik regelmatig veren op van mussen, spreeuwen, zelfs grasparkieten en gierzwaluwen. De boomvalk is zo snel in de lucht, dat hij zelfs wel eens een gierzwaluw pakt, vooral de nog wat onhandige jonge vogels.

Ik moet hier direct aan terugdenken, als ik op een zwoele zomernamiddag op het Otterlose Zand een paar jonge boomvalken zie proefvliegen. Ze zijn blijkbaar net aan het oefenen, want ze flappen nog ietwat hulpeloos rond boven de boomkruinen. Pa en ma hangen er vlak boven. Bezorgd houden ze hun kroost in de gaten, want zo hulpeloos als ze nu nog zijn, vormen ze een gemakkelijke prooi voor de havik, die tegenwoordig niet zelden een jonge boomvalk op het menu heeft staan.

Boomvalken jagen graag boven open landschap zoals het Otterlose Zand met veel rondvliegende insecten

Met het uur worden ze behendiger, machtig mooi om te zien. Binnenkort jagen ze net zo behendig als hun ouders in de vlucht op libellen en andere insecten, die ze al vliegend ontdoen van de vleugels, en dan oppeuzelen.

Jammer genoeg gaat het niet goed met de boomvalkenstand. Het aantal broedparen is sterk gedaald van enkele duizenden tot zelfs onder de 750 paar. In Drenthe, ooit een bolwerk, zie je ze vrijwel niet meer. Door het ontbreken van oude kraaiennesten, waarin ze graag nestelen, het verdwijnen van favoriete prooidieren als huismus en zwaluwen, en de altijd loerende havik. Maar wie goed oplet, ziet ze nu op fraaie zomeravonden in open landschappen jagen op libellen en andere vliegende insecten of zwaluwen. Soms zelfs boven de stad. Een adembenemend mooi gezicht.

Insecten zoals libellen worden in de vlucht gevangen, van de vleugels ontdaan en opgepeuzeld

Tip

In Roots natuurmagazine verschijnt iedere maand een aflevering over een roofvogel- of uilensoort met illustraties van Joris De Raedt en tekst van redacteur Paul Böhre. In september de visarend.