Vanaf eind april/begin mei keert de koekoek na een lange reis uit centraal Afrika terug in ons land. De mannetjes laten zich de komende tijd luid en duidelijk horen. Het vrouwtje is moeilijker te vinden: zij verstopt zich en wacht urenlang op haar kans om een ei in het nest van een andere vogel te leggen. Hoe zoek je de koekoek?
Koekoeken lijken verdacht veel op sperwers. In vroeger tijden dacht men zelfs dat de koekoek ’s winters veranderde in een sperwer. Niet zo gek als je je bedenkt dat men destijds simpelweg niet wist dat koekoeken, net als andere trekvogels, naar het zuiden trokken om in het voorjaar weer terug te keren. De overeenkomsten tussen beide vogels zijn inderdaad verbluffend groot: beide hebben knalgele ogen, overwegend grijze kleur, zwart gestreepte onderdelen en een lange staart.
Aantal gehalveerd
Ook andere vogels zien een koekoek soms voor een sperwer aan, en raken dan in paniek. Er zijn aanwijzingen dat de koekoek op zo’n moment gebruikt maakt van die verwarring. Ze observeert waar bijvoorbeeld graspiepers vandaan komen als ze achter haar aan komen vliegen. Daar zit dan natuurlijk vaak het nest verstopt. Sinds de jaren negentig is de koekoekstand gehalveerd, vooral door klimatologische ontwikkelingen. Hun overwinteringsgebied ligt in centraal-Afrika. De koekoek moet dus de steeds groter wordende Sahara overtrekken om daar te komen. Veel jonge koekoeken overleven die loodzware tocht niet.
Koekoek waardvogel
Een volwassen en jongvolwassen koekoek leeft vooral van grote harige rupsen. Ook die zijn hier steeds moeilijker te vinden, omdat veel van die vlindersoorten sterk in aantal achteruit zijn gegaan. Koekoekwijfjes specialiseren zich in broedgebieden op bepaalde waardvogels, de vogelsoort waarbij zij haar ei in het nest legt. Ook met veel van deze waardvogels gaat het slecht. Zo zijn de tapuit en gekraagde roodstaart in de duinen vrijwel verdwenen, en gaat het minder goed met de heggenmus in de bossen en graspieper in het veld.
Zoek de koekoek
De beste kans op het zelf zien van de koekoek maak je in de grotere moerasgebieden, zoals de Biesbosch, Oostvaardersplassen, Wieden en Weerribben. En in de duinen, op Texel en in de Schoorlse Duinen bijvoorbeeld. Het is een middelgrote en zeer slanke vogel, met een lange ronde staart en spitse vleugels. Het mannetje zit vaak open en bloot op een paal of hek, vaak met afhangende vleugels en omhooggehouden staart. En ze vliegen vaak laag over het terrein. Soms ook meerderde bij elkaar. Je maakt tot half juni de beste kans om ze te zien, daarna zijn de meeste volwassen koekoeken stil en wellicht alweer op weg naar het zuiden.
Foto bovenaan: Paul Böhre
- Meer superleuke weetjes kun je beluisteren in onze podcast Notenkrakers over de koekoek:
- Voor meer algemene informatie en het geluid kun je terecht bij Vogelbescherming.
- Vind je vogels kijken leuk, bestel dan het nieuwste Roots Vogelmagazine voorjaarsnummer.
Wat je leest in Roots Vogelmagazine Najaar 2023:
- De raaf: alles over een miskend genie
- Zo herken je de 4 snippensoorten
- 5 Zwanensoorten in beeld
- Zo fotografeer je zeevogels
- Gek vogelgedrag verklaard
- Vogelrijke rondreis op Lesbos
En nog veel meer – dus bestel dit Roots Vogelmagazine snel! Binnen Nederland betaal je geen verzendkosten.
