In de zoom van het nationale park Drentsche Aa, in een van de stilste en leegste landschappen van Nederland, ligt een verborgen plantenparadijs waar je goed kunt wandelen. Tussen de Drentse dorpen Anderen en Eext bloeit massaal blauwe knoop en stromen verborgen beekjes door een eeuwenoud landschap.
In het noordelijke deel van deze Roots-wandeling sluit een karrenspoor, omsloten door houtwallen, aan op de glad gesleten klinkers van de Anlooërweg. Daar opent zich het uitzicht op het uitgestrekte en roemruchte Eexterveld: golvende akkers en weides, zonder enige bebouwing, een van de meest lege landschappen van Nederland.
De leegte is gebleven, maar voor een gaaf Eexterveld moet je in gedachten honderd jaar terug in de tijd. Naar de perfecte Drentse natuur op zo’n romantische schoolposter, antiek en toch, goed beschouwd niet eens zo lang geleden. Over een uitgestrekte hei, rijk aan micro-reliëf, kabbelden destijds talloze stroompjes. In de vochtige laagtes groeiden bijzondere planten als blauwe zegge, tandjesgras, Spaanse ruiter en klokjesgentiaan. Zo massaal dat er in de bloeitijd een blauwe zomerwaas over het veld lag. Het Eexterveld genoot dan ook landelijke bekendheid onder natuurliefhebbers, en coryfeeën als Jac. P. Thijsse probeerden met publicaties over de uitzonderlijke betekenis het gebied te behouden.
Toch kon niet worden voorkomen dat veel van die natuurwaarden verloren gingen. Het omvormen van natuur tot landbouwgrond ging tot na de Tweede Wereldoorlog door. De welvaart steeg, inzichten veranderden en in 1975 startte Staatsbosbeheer met het aankopen van de laatste restanten natuur, met name percelen – hooilandjes en houtwallen – rond het Scheebroekerloopje. Een bewaard gebleven stroompje dat de verderop gelegen rivier Drentsche Aa voedt met water uit het Eexterveld.
Langs een rijksmonument
De wandelroute slingert door het historische brinkdorp Anderen, dat nog bezig is te ontwaken. Smalle wegen van steentjes leiden langs eeuwenoude boerderijen die werden opgetrokken uit lokaal gewonnen materialen zoals eikenhout en riet. Je passeert op het Hagenend de oudste hoeve (huisnummer 3), een rijksmonument dat deels stamt uit 1385, die na een ernstige brand in 2011 weer is hersteld. De aangebouwde schaapskooi uit de 18e eeuw was tot voor kort nog als zodanig in gebruik.
Deze manier van veehouderij, waarbij mest uit de stal op de akkers direct buiten het dorp – op wat we de es noemen – werd verspreid is landschapsbepalend geweest. Het vee werd op grotere afstand geweid (schapen alleen overdag), en in dit geval waren het de dieren uit Anderen die op de oevers van de Drentsche Aa en in het Eexterveld een heel bijzondere vegetatie onderhielden.
Het open weidegebied verandert na even verder wandelen in een labyrint van hoog opgaande houtwallen met doorkijkjes naar ouderwets idyllische weitjes. Het zijn de Holtstukken, een nog oorspronkelijk landschap met een rijke flora. Volgens waarneming.nl zijn hier meer dan driehonderd soorten planten gevonden waaronder het schaarse bolgewas schedegeelster. Het karrenspoor dat je volgt loopt evenwijdig aan het Scheebroekerloopje, dat onzichtbaar door de ruige moerasvegetatie op de achtergrond stroomt. In de houtwallen staan boomsoorten als zomereik, zoete kers en de zeer zeldzame wilde appel. Eronder bloeit kamperfoelie en hangt warempel lijsterbes al stampvol met oranje trossen.
Kers op de heidetaart
Toch gaat het Eexterveld, dat wil zeggen het behouden natuurlijke deel daarvan, de Holtstukken aftroeven en is vandaag de botanische kers op de taart. Want dit Drentse natuurgebied geniet, net als honderd jaar geleden, nog altijd faam vanwege de uitzonderlijk gave heidevegetatie. In juli en augustus is de bloei van veel kenmerkende planten op het hoogtepunt, de timing kon niet beter zijn. In het centrale en meest lage deel van het Eexterveld, het Scheebroek, blijft water staan en deze poel voedt het Scheebroekerloopje.
Als je het geitenpaadje volgt waarover de wandelroute leidt zie je overal om je heen prachtige klokjesgentianen bloeien, met omhoog gerichte trompetjes in allerlei tinten blauw. Voor de kenner zijn er heidekartelblad, beenbreek, klein glidkruid en dwergvlas, stuk voor stuk zeldzaamheden. Tussen de planten klinkt het tikkende geluid van de moerassprinkhaan, ook een typische bewoner van natuur met een hoge waterstand. Op de iets hogere delen van het terrein bloeit massaal blauwe knoop, de blauwe waas die vroeger over de hei hing, lijkt haast een comeback te maken.
Wandel zelf door Eexterveld in de Drentsche Aa
In het zomernummer van Roots vind je de 11 pagina’s tellende reportage (inclusief routekaart en –beschrijving). Wandel je de route liever via met gps of smartphone: download dan de gpx-track
Meer wandelinspiratie
- Op de zandverstuiving van het Wekeromse Zand op de Veluwe lijkt de tijd stil te hebben gestaan. Toch is dit ‘oerlandschap’ pas 1.000 jaar oud.
- Net naast het Eexterveld ligt het Balloöerveld: Roots wandelt er over het Boswachterspad met boswachter Kees van Son.
- In deze nieuwe bijzonder wandelgids van Roots staan wandelingen door ‘woestijnen’ en ‘bergen’ in Nederland.
Tekst en foto’s: Niels Kooyman
